W swej historii Instytut Energetyki Cieplnej nawiązuje do powstałej w sierpniu 1956 roku Katedry Teorii Maszyn Cieplnych, kierowanej do 1962 roku przez prof. Jana Szałajkę. Katedra ta znalazła się w strukturze Wydziału Budowy Maszyn Politechniki Poznańskiej. Powstała ona na bazie Katedry Kotłów i Maszyn Parowych powołanej w 1952 roku na Wydziale Budowy Maszyn Szkoły Inżynierskiej. W roku 1962 kierownictwo Katedry objął przybyły z Politechniki Łódzkiej prof. Edmund Tuliszka i od tego momentu rozpoczął się dynamiczny rozwój jednostki. W roku 1970 w związku ze zmianami struktury organizacyjnej uczelni Katedra Teorii Maszyn Cieplnych przekształciła się w Zakład Techniki Cieplnej w ramach nowo utworzonego Instytutu Wysokoprężnych Silników Okrętowych i Kolejowych, przy łączonego do Wy działu Maszyn Roboczych i Pojazdów. W tym samym roku zakład przeniesiono do nowo oddanych pomieszczeń w gmachu mechanicznym przy ulicy Piotrowo. Kierownictwo tej nowej struktury powierzono prof. Edmundowi Tuliszce. W roku 1974 w związku ze zmianą nazwy instytutu zakład znalazł się w Instytucie Techniki Cieplnej i Silników Spalinowych, którego dyrektorem został prof. Edmund Tuliszka. Wówczas kierownictwo zakładu objął prof. Józef Pientka. W 1980 roku prof. Edmund Tuliszka powrócił na stanowisko kierownika Zakładu Techniki Cieplnej, które piastował do przejścia na emeryturę. W 1990 roku kierownictwo przejął ponownie prof. Józef Pientka. W 1993 roku Zakład Techniki Cieplnej został wyłączony z Instytutu Techniki Cieplnej i Silników Spalinowych i powstała samodzielna Katedra Techniki Cieplnej w strukturze Wydziału Maszyn Roboczych i Pojazdów. Katedrą do czasu przejścia na emeryturę kierował inicjator tej reorganizacji prof. Józef Pientka. W latach 1995 – 2012 kierownikiem Katedry był prof. Leon Bogusławski. W latach 2012 – 2016 Kierownikiem był prof. Michał Ciałkowski. Od 2016 roku Kierownikiem Katedry został prof. dr hab. inż. Andrzej Frąckowiak. Z dniem 1 stycznia 2020 roku, w wyniku zmian strukturalnych przeprowadzonych na Politechnice Poznańskiej, Katedra Techniki Cieplnej została przekształcona na Instytut Energetyki Cieplnej. Utworzono również Zakład Inżynierii Lotniczej oraz Zakład Paliw i Energetyki Odnawialnej, gdzie kierownikami tych Zakładów zostali w przypadku ZIL dr hab. inż Agnieszka Wróblewska prof. PP oraz w przypadku ZPiEO dr hab. inż. Rafał Ślefarski.
Ważniejsze osiągnięcia:
- Monografie, artykuły i referaty, udział w krajowych i międzynarodowych konferencjach naukowych, a także tytuły i stopnie naukowe
- Wdrożenie do produkcji badanych konstrukcji kotłów grzewczych małej mocy na paliwa stałe, ciekłe i gazowe oraz ogrzewaczy powietrza
- Opracowanie charakterystyk pomiarowych przyrządów do pomiaru prędkości powietrza (ciśnienia i strumienia objętości)
- Opracowanie typoszeregów dmuchaw i sprężarek promieniowych i wdrożenie ich do produkcji (dmuchawy zostały wyróżnione wieloma nagrodami na targach, wystawach i konkursach, w tym nagrodą Prezesa Rady Ministrów)
- Opracowanie i wdrożenie do produkcji typoszeregu wodnych kotłów grzewczych małej i średniej mocy z palnikiem nadmuchowym wraz z firmą TORUS (kocioł z tej serii uzyskał Złoty Medal Międzynarodowych Targów Poznańskich w 2000 roku)
Współpraca zagraniczna z ośrodkami naukowymi:
- TU Dresden
- TU Berlin
- FU Berlin
- Universitat Stuttgart
- CNRS Marsylia
- Politechnika w Sztokholmie
- Gas Warme Instytut w Essen